سمينار آشنايي با رشته آمار زيستي

خوشبختانه پس از تلاش ها و پيگيري هاي فراوان موفق شدم تاييدي برگزاري اين سمينار و بگيرم. اين سمينار در ارتباط با معرفي رشته آمار زيستي در مقطع كارشناسي ارشد، نحوه و چگونگي شركت در آزمون اين مقطع است.

زمان:

يكشنبه 5 آبان ماه 1387
ساعت 12

مكان:

دانشكده علوم دانشگاه آزاد اسلامي مشهد

مفاهيم اساسي احتمالات

جلسه قبل كلاس روش هاي آماري مرتبط با مباحث مربوط به مفاهيم اساسي و اوليه احتمالات بود كه زحمت ارائه اون رو آقاي وحيد قوامي بر عهده داشتن.
در خلال مباحثي كه عنوان شد بحث آمار بيز زمان بيشتري و به خودش اختصاص داد و مشخص شد كه تقريباً از 15 سال پيش نهضت جديدي در ميان آماري ها در حمايت و استفاده از روش هاي آماري در دانشگاه هاي جهان آغاز شده است كه دليل اصلي اين حركت به وجود آمدن رايانه هايي با توانايي و سرعت هاي مطلوب بوده است.
همچنين مشخص شد كه روش هاي بيزي در پزشكي و به خصوص در زمينه تشخيص بيماري ها در افراد كاربرد فراواني پيدا كرده است و در اين زمينه نرم افزارهاي تشخيصي نيز به بازار آمده.
نتيجه آن كه مقرر شد دوستان به دنبال منابعي براي بررسي كاربرد آمار بيز در پزشكي باشند. اگر شما هم منابع مناسبي در اين زمينه سراغ داريد، ما رو بي بهره نگذاريد.

فايل ارائه شده در اين جلسه با اجازه گرفته شده از آقاي قوامي در اينجا قرار دارد.

يك خبر خوشحال كننده

چند روز پيش يكي از دوستان به من خبر داد كه يكي از بچه‌هاي دانشكده (از ورودي‌هاي 81 آمار) با كسب رتبه 156 در كنكور ارشد مهندسي صنايع، هم اكنون در دوره شبانه دانشگاه صنعتي شريف مشغول به ادامه تحصيل‌اند.

گرچه شايد براي انتشار نام اين فرد بايد اجازه اون شخص هم وجود داشته باشد، اما به نظر من اگر اسم اين افراد و كاري كه انجام دادن عنوان نشود، به افراد مشابهي كه قصد دارند راه و هدفي كه اون فرد رفت و ادامه بدن مقداري ظلم مي‌شود، چرا كه در صورت اعلام اين‌گونه اخبار، انگيزه و اميد دوچنداني براي افراد به وجود خواهد آمد.

به هر حال خانم محبوبه پيام عسگري از بچه‌هاي ورودي 81 آمار دانشكده علوم دانشگاه آزاد، در حال حاضر دانشجوي مقطع ارشد مهندسي صنايع دانشگاه صنعتي شريف مي‌باشند. به شخصه كه براي من مايه افتخاره وقتي مي‌بينم بچه‌هاي دانشگاه آزاد (كه من هم هميشه جزئي از اون‌ها بودم و خواهم بود) با تمامي مشكلاتي كه بر سر ادامه راه موفقيت در زمينه تحصيلات، در پيش دارند، بتونن تا اين حد خودشون و بالا بكشند و در دانشگاه‌هاي طراز اول و مطرح اون هم در رشته‌هاي بسيار خوب ادامه تحصيل بدن.

از زماني كه با خانم پيام عسگري صحبت كردم، وقتي تو خيابون راه مي‌رم سرم و چند سانتيمتر بالاتر مي‌گيرم (مثل دكتر صادقي) و با غرور خاصي راه مي‌رم.

واقعاً هم احساس غرور داره. اون‌هايي كه تو دانشگاه آزاد (به خصوص رشته آمار) درس مي‌خونن مي‌دونن من چي مي‌گم.

به هر حال اميدوارم هر سال بر تعداد بچه‌هاي دانشگاه آزاد كه به اين درجات بالا از تحصيلات در دانشگاه‌ها و رشته‌هاي تاپ دست پيدا مي‌كنند افزوده بشود.

خانم پيام عسگري باز هم تبريك مي‌گم

پاسخ به يك سوال

يكي از دوستان در ارتباط با كاربرد رشته آمار و همچنين زمينه‌هاي كاري اين رشته در ايران سوال كرده بود. بخش اصلي اين سوال كه يك جورايي به من هم مربوط مي‌شه در ارتباط با رشته آمار زيستي است. ايشون سوال كرده بود كه فرصت هاي موجود در زمينه آمار و آمار زيستي در ايران چه چيزهايي هستند؟

در جواب مطالب زير و مي‌تونم بگم:

در ايران براي ادامه تحصيل در مقطع تحصيلات تكميلي به صورت رسمي 4 گرايش وجود داره كه عبارتند از:

·         آمار رياضي

 

·         آمار كاربردي

 

·         آمار بيمه

 

· آمار زيستي

 

همونطور كه همه در جريان هستند بيشترين ظرفيت پذيرش در حال حاضر مربوط به گرايش آمار رياضي يا همون آمار محض است. بعد از اون آمار كاربردي، آمار زيستي و آمار بيمه قرار دارند.

به شخصه فقط با دو گرايش آمار رياضي و آمار زيستي آشنايي نسبتاً خوبي دارم و مقداري هم از آمار كاربردي اطلاع دارم كه در اين ميان آمار بيمه جزو گرايش‌هايي است كه همچنان به صورت مبهم براي من باقي مونده. به همين دليل بيشتر روي 3 گرايشي كه مقداري اطلاع درباره اون‌ها دارم صحبت مي‌كنم.

آمار رياضي

به طور قطع افرادي كه رشته كارشناسي اون‌ها آمار بوده تا حد نسبتاً زيادي با اين گرايش آشنايي دارند. به همين دليل روي اين موضوع زياد بحث نمي‌كنم. فقط اين‌كه در مقطع ارشد اين گرايش مباحث نظري مرتبط با آمار مورد بحث و بررسي دقيقتري قرار مي‌گيره.

در مورد بازار كاري هم بايد گفت با توجه به افزايش چشمگير فارغ‌التحصيلان اين رشته در چند سال اخير و با در نظر گرفتن كاربردي نبودن اين گرايش در زمينه‌هاي مختلف اكثر فارغ‌التحصيلان اين گرايش به يكي از مسيرهاي زير گسيل خواهند نمود:

1- ادامه تحصيل در مقطع دكتري به منظور جذب در دانشگاه‌هاي كشور

2- تدريس دروس آماري در دانشگاه‌هاي دسته دو و پايين‌تر

      3- استخدام در يكي از سازمان‌هاي دولتي

متاسفانه ادامه تحصيل در گرايش آمار رياضي تنها در زمينه فعاليت‌هاي دولتي و استخدامي مي‌تواند مفيد فايده باشد. با توجه به افزايش ناگهاني ظرفيت پذيرش  دانشگاه‌ها و متعاقباً خروجي بالاي فارغ‌التحصيلان اين مقطع امكان تدريس و عضو هيئت علمي شدن افراد در دانشگاه‌ها به شدت كاهش پيدا كرده است

آمار كاربردي

با توجه به سر فصل دروس اين گرايش و همچنين اساتيد ارائه كننده متوجه اين امر مي‌شويم كه تفاوت چنداني ميان اين گرايش با گرايش آمار محض وجود ندارد، چرا كه تنها در يك يا دو درس اختلافي در دروس اين دو گرايش وجود دارد، علاوه بر اين اغلب اساتيدي كه در گرايش آمار كاربردي تدريس مي‌كنند در گرايش آمار محض نيز تدريس دروس مختلفي را بر عهده دارند كه به نظر باعث به وجود آمدن نتاقض بزرگي در ناميدن اين گرايش به نام آمار كاربردي مي‌شود.

در هر صورت زمينه كاري اين گرايش نيز بسيار مشابه آمار محض است با اين تفاوت كه امكان ادامه تحصيل فارغ‌التحصيلان آمار كاربردي نسبت به آمار محض در ايران بسيار كمتر است، چرا كه در مقطع دكتري تنها دانشگاه صنعتي اصفهان و اصفهان گرايشي به نام آمار كاربردي را ارائه مي‌دهند كه البته باز هم تفاوت چنداني با آمار محض در محتوا و نحوه ارائه دروس وجود ندارد.

آمار زيستي

به جرئت مي‌توان گفت تنها گرايشي كه به معناي واقعي به بحث در زمينه كاربرد آمار مي‌پردازد رشته آمار زيستي است (البته به غير از رشته آمار بيمه كه به علت كمبود اطلاعات در اين گرايش از اظهار نظر در مورد آن پرهيز كرده‌ام)

دليل اين ادعا نيز سر فصل دروس اين دوره و همچنين اساتيدي هستند كه دانشجويان اين مقطع را ترتيب مي‌نمايند.

به طور كاملاً مشخص تمامي اساتيدي كه در زمينه آمارزيستي فعاليت مي‌نمايند افرادي هستند كه به هيج وجه زمينه تخصصي آن‌ها ارتباطي با مطالب مرتبط با آمار محض (آن‌چه كه به اين نام رايج است) ندارد. همچنين دليل ديگر، وجود فضاي متفاوت فكري در اين ميان اين اساتيد. حضور آن‌ها در تيم‌هاي تحقيقاتي و پژوهشي به منظور استفاده عملي از روش‌ها و دانسته‌هاي آماري باعث به وجود آمدن ديدگاه كاربردي در آن‌ها مي‌شود، دقيقاً بر خلاف اساتيد آمار محض كه كاربرد دانسته‌هايشان از روي تخته سياه كلاس‌ها و يا جزوات و كتاب‌هايشان جايي فراتر نمي‌رود.

كافي است به دانشگاه‌هاي ارائه كننده رشته آمار زيستي سري بزنيد و با جستجوي نام اساتيدي كه تخصص آن‌ها آمارزيستي است به سيل عظيمي از مطالعات و پژوهش‌هاي كاربردي (كه استفاده آن‌ها در پر كردن قفسه‌هاي كتابخانه‌ها نيست بلكه در بطن جامعه ديده مي‌شود) دست يابيد.

خلاصه كلام اين‌كه هم سر فصل دروس ارائه شده و هم زمينه فعاليتي اساتيد ارائه كننده اين دروس خود گواهي بر كاربردي بودن اين رشته است.

اما در مورد معرفي زمينه‌هاي شغلي اين گرايش در مقطع ارشد مي‌توان موارد زير را مورد اشاره قرار داد:

1- مشاوره آماري در پژوهش‌ها و تحقيقات پزشكي

2- عضو تيم تحقيقاتي گروه‌هاي پژوهشي و مراكز تحقيقاتي وابسته به وزارت بهداشت

3- تدريس دروس آماري به دانشجويان پزشكي

a. به صورت دستياري (Assistance) (در دانشگاه‌هاي تيپ يك)

b. به صورت عضو هيئت علمي (در دانشگاه‌هاي غير از تيپ يك)

به طور كلي فردي كه در گرايش آمار زيستي فعاليت مي‌كند به سمت پژوهش‌ها و تحقيقات پزشكي سوق داده مي‌شود چرا كه فلسفه وجودي اين رشته نيز بر اساس تربيت افرادي است كه بتوانند در تيم‌هاي تحقيقاتي حضور داشته و فعاليت نمايند.

علت اين امر نيز به خاطر اين است كه  در حال حاضر در تمامي تحقيقات و پژوهش‌هاي پزشكي نتايج حاصله تنها با استفاده از روش‌هاي آماري مورد تاييد قرار مي‌گيرد و براي نيل به اين هدف وجود يك كارشناس آمار در تيم تحقيقاتي الزامي است.

از ديگر زمينه‌هاي فعاليت مي‌توان به عضويت در هيئت تحريريه‌ يا هيئت داوران مجلات و كنفرانس‌هاي پزشكي اشاره نمود.

با توجه به اين‌كه تعداد فارغ‌التحصيلان اين رشته در ايران نسبت به تقاضاي بازار كاري آن بسيار اندك‌ است، مي‌توان گفت براي افرادي كه به زمينه‌هاي كاربردي و پژوهشي علم آمار علاقه مندند اين رشته مي‌تواند چه به لحاظ مالي و چه به لحاظ روحي و رواني آرمان شهر مد نظر آنان باشد.

انواع مطالعات اپيدميولوژيك

در زمينه مطالعات پزشكي و به خصوص مطالعات اپيدميولوژيك دسته بندي هاي متنوعي وجود دارد. اما در يك دسته بندي كلي، جامع و فراگير كه تقريباً تمامي مطالعات اين حوزه را پوشش مي دهد مي توان به موارد زير اشاره كرد:

 

مطالعات اپيدميولوژيك به منظور توصيف بيماري يا مسئله‌اي در جامعه بر حسب متغير شخص، زمان و مكان و همچنين شناخت عوامل موثر يا مرتبط با بيماري يا مسئله مورد مطالعه انجام مي‌شود.

چنانچه مطالعه تنها به توصيف بيماري ختم شود مطالعه را توصيفي نامند و چنانچه به شناخت عوامل مرتبط با بيماري منجر شود مطالعه را تحليلي گويند.

مطالعات توصيفي ممكن است از نوع گزارش متغيرهاي مورد (Case Report) يا موارد بيماري (Case Series) و يا از نوع مقطعي (Cross Sectional) يعني مطالعه‌ هم زمان بيماري و عامل مواجهه (عامل خطر Exposure or Risk factor) در جامعه باشد.

در اين نوع مطالعات علاوه بر توصيف متغيرهاي بيماران فرضياتي بر اساس يافته‌ها براي محقق مطرح مي‌شود كه متعاقباً در مطالعات تحليلي آزمون مي‌گردند.

مطالعات تحليلي خود شامل انواع مشاهده‌اي (Observational) و مداخله‌اي (Interventional) است. در مطالعات مشاهده‌اي محقق نظاره‌گر حوادث است به عبارت ديگر نمي‌تواند در انتساب يا عدم انتساب افراد به عامل مواجهه و يا كم و زياد كردن عامل مواجهه دخالت داشته باشد. اين‌‌گونه مطالعات يا با مطالعه بيماران شروع مي‌شود و به شناخت عامل يا عوامل ختم مي‌گردد و يا با عامل مواجهه شروع مي‌شود و با تعيين ميزان بروز بيماري و نوع بيماري در گروه مواجهه يافته و مواجهه نيافته پايان مي‌پذيرد.

اگر مطالعه با انتخاب گروه بيمار (مورد) و گروه سالم (شاهد) شروع شود و آن‌گاه با مشاهده مدارك و يا سوالاتي، به حضور عامل مواجهه در دو گروه فوق‌الذكر پي برده شود، مطالعه را مورد- شاهدي (Case- Control) گويند. البته بايد تلاش شود تا دو گروه انتخاب شده از نظر ساير عوامل موثر بر بيماري مشابه باشند.

چناچنه مطالعه با دو گروه مواجهه يافته و مواجهه نيافته با عامل خطر شروع شود و بعد از مدتي ميزان بروز بيماري در دو گروه مذكور محاسبه شود، مطالعه را همگروهي (Cohort) مي‌نامند.

مطالعه همگروهي به اعتبار بروز بيماري در آينده نسبت به زمان حال مي‌تواند از نوع همگروهي آينده‌نگر (Prospective Cohort) و يا به اعتبار موجود بودن اطلاعات مربوط به عامل مواجهه و بيماري در زمان حال، ليكن به شرط تقدم عامل مواجهه بر بيماري از نوع همگروهي گذشته‌نگر (Retrospective Cohort) و يا تاريخي (Historical) باشد.

در مطالعاتي كه محقق خود به انتساب افراد به گروه‌هاي مطالعه از نظر وجود و يا شدت عامل يا عوامل مواجهه (روش پيشگيري، درمان، توانبخشي و مديريت) اقدام كند، مطالعه را مداخله‌اي يا تجربي مي‌گويند. چناچه در تدوين مطالعه مداخله‌اي به اصل انتساب تصادفي و وجود گروه كنترل توجه شود، مطالعه را مطالعه تجربي كامل گويند و اگر هر دليل يكي از اصول دوگانه فوق (انتساب تصادفي و و جود شاهد) رعايت نشود و يا اجراي آن امكان پذير نگردد مطالعه را تجربي ناقص (Quasi Experimental) نامند.

منبع: روش هاي آماري و شاخص هاي بهداشتي- دكتر كاظم محمد، دكتر حسين ملك افضلي، دكتر وارتگس نهاپتيان

خلاصه سازی داده ها

دکتر شاکری، استاد درس روش های آماری با معرفی کردن کتاب"اصول و روش های آمار زیستی-واین.وی. دانیل، سیدمحمدتقی آیت اللهی " و تقسیم بندی اون به ۱۵ فصل، قرار رو بر این گذاشته فصول این کتاب توسط بچه ها به صورت سمینار ارائه بشود.

اگر حساب کنید به هر کدوم از ما ۵ نفر ۳ فصل خواهد رسید. بنا بر تقدیر خداوند ارائه مطالب فصل اول این کتاب با عنوان "سازماندهی و خلاصه کردن داده ها" به عهده من افتاد.

امروز صبح هم ارائه شد.

اگر خواستید فایل ارائه شده رو می تونید از اینجا دانلود کنید.

استنباط آمار زيستي

اولين كلاس اين ترم با درسي به نام استنباط آمارزيستي شروع شد. دقيقاً همون درسي كه هميشه از اون فرار مي كردم. البته خوشبختانه تنها درس محض دوره ارشد آمار زيستي همين يكي بيشتر نيست.
به هر حال بايد اين درس 3 واحدي رو طي كرد. البته دكتر حسن دوستي استاد اين درس، كه عضو هيئت علمي دانشگاه فردوسي مشهد، در سال قبل بالاترين نمره ارزشيابي تدريس تو دانشكده علوم رياضي به دست آورده و تو همين جلسه اول نشون داد كه خيلي بيشتر از سن و سالش نسبت به آمار و به خصوص استنباط تسلط داره. بد نيست بدونيد اين ترم دكتر دوستي با دانشجويان دكتري آمار رياضي دانشكده علوم رياضي، استنباط پيشرفته هم داره. به هر حال خدا به من رحم كنه.
كتاب رفرنسي هم كه اعلام كرده، كتاب معروف استنباط آماري كسلا و برگر (Statistical Inference, Cassela & Berger) كه مشتمل بر 14 فصل.

اين كتاب براي دانشجويان ارشد آمار محض كتاب متوسطي محسوب ميشه اما براي من هر چه كه در مورد آمار محض باشه بيخود و سخت.
اميدوارم اين درس نه وقت زيادي از من بگيره و نه دچار مشكلم كنه.

برنامه و سرفصل دروس دوره دكتري رشته آمار زيستي

فصل اول

مشخصات كلي، برنامه و سرفصل دروس دوره دكتري رشته آمار زيستي

مقدمه:

باتوجه به سياست آموزش عالي كشور در جهت گسترش و تقويت دوره‌هاي تحصيلات تكميلي و بمنظور تربيت و تكميل كادر هيأت علمي دانشگاهها برنامه آموزشي و پژوهشي دوره دكتري آمار زيستي در شوراي عالي برنامه ريزي آموزشي تصويب شد.

1- تعريف و هدف:

دوره دكتري آمار زيستي بالاترين مقطع تحصيلي دانشگاهي است كه در اين رشته به اعطاي مدرك دكتري آمار (پي.اچ.دي) مي‌انجامد و مجموعه‌اي هماهنگ از فعاليتهاي پژوهشي و آموزشي است كه برنامه آن با اهداف زير تهيه گرديده است.

الف) نوآوري و ارتقاء سطح آمار علمي در كشور در زمينه آمار زيستي.

ب) تربيت نيروي انساني كارآمد براي تدريس و تحقيق در دانشگاهها و مؤسسات آموزشي و پژوهشي.

2- طول دوره و شكل نظام:

طول دوره دكتري آمار زيستي براساس آئين نامه آموزشي دوره تحصيلات تكميلي مصوب شوراي عالي برنامه ريزي حداكثر 5/4 سال است و به مرحله آموزشي و پژوهشي تقسيم مي‌گردد.

مرحله آموزشي پس از پذيرفته شدن داوطلب آغاز مي‌گردد. دانشجو در طول اين مرحله توانائي لازم را جهت شروع كارهاي پژوهشي بايد بدست آورد. اين مرحله با قبولي دانشجو در يك امتحان جامع پايان مي‌پذيرد. مدت تدريس هر واحد درسي نظري 17 ساعت، عملي 34 ساعت و كارآموزي 51 ساعت در طول يك نيمسال تحصيلي خواهد بود.

مرحله پژوهشي رسماً پس از اتمام مرحله آموزشي شروع مي‌گردد در اين مرحله دانشجو با سرپرستي يكي از استادان تحت نظر كميته تحصيلات تكميلي در يكي از زمينه‌هاي آمار زيستي به انجام پژوهش مي‌پردازد.

3- تعداد و نوع واحدهاي درسي:

الف: دانشجويان موظفند در صورت نياز حداكثر تا 24 واحد دروسي را كه استاد راهنما به عنوان دروس كمبود يا جبراني پيشنهاد مي‌نمايد با تائيد گروه آموزشي بگذرانند.

ب: تعداد واحدهاي درسي دوره دكتري آمار زيستي در دوره آموزشي غير از دروس پيشتاز 24 واحد درسي است. از اين دروس دانشجويان موظفند 18 واحد اختصاصي از جدول (1) و 6 واحد آن را از جدول (2) انتخاب نمايند. به علاوه يك رساله تحقيقي معادل 24 واحد طبق آئين نامه‌ها و ضوابط مربوطه تدوين و ارائه نمايند.

4- شرايط علمي براي دريافت دانشنامه دكتري آمار زيستي:

1- دارا بودن درجه كارشناسي ارشد آمار زيستي از يكي از دانشگاههاي داخل يا خارج از كشور.

2- گذراندن حداكثر 24 واحد از دروس پيشنياز دوره صورت نياز (به تشخيص استاد راهنما و تائيد كميته تحصيلات تكميلي گروه آموزشي)

3- گذراندن 24 واحد درسي از دروس دكتري آمار زيستي

4- موفقيت در امتحان جامع

5- ارائه يك رساله تحقيقي اصيل

5- نقش و توانائي:

فارغ التحصيلان اين دوره توانائي آن را خواهند داشت مسائل نظري و عملي آمار را در اين زمينه آمار زيستي تحليل كرده و براي آنها راه حل‌هاي مناسب ارائه نمايند.

تحقيقات، فارغ‌التحصيلان اين دوره بايد به گونه‌اي باشد كه در پيشبرد علم آمار زيستي مؤثر واقع شود.

6- ضرورت و اهميت:

آمار زيستي يكي از مهمترين ابزار تحقيق در علوم پايه پزشكي، پزشكي باليني و پزشكي اجتماعي است و هيچ برنامه‌ريزي صحيح در اين زمينه بدون استفاده از روشهاي آماري نتيجه مطلوب نخواهد داشت. لذا وجود افراد متخصص در اين رشته از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است و ضرورت دارد كه دوره‌هايي جهت تربيت افراد متخصص در پيشبرد اين علم داير گردد.

7- شرايط ورود:

1- داشتن شرايط عمومي ورود به دوره دكتري آمار زيستي

2- داشتن مدرك كارشناسي ارشد در رشته آمار زيستي

3- شركت در آزمون ورودي و موفقيت در آن طبق ضوابط تعيين شده

مواد امتحاني و ضرايب آن در آزمون ورودي دكتري آمار زيستي به شرح زير است:

- احتمالات و آمار رياضي                       (با ضريب 2)

- روش هاي آمار زيستي شامل آناليز واريانس، آناليز كوواريانس، رگرسيون، نمونه‌گيري و آمار ناپارامتري                    (با ضريب 3)

- اپيدميولوژي                                        (با ضريب 2)

- كليات پزشكي و بهداشتي                     (با ضريب 1)

- جمعيت شناسي پزشكي                        ( با ضريب 1)

- زبان تخصصي                         (با ضريب 3)

 دروس اختصاصی دوره دکتری

1. تحلیل نمونه های بزرگ
2. طرح آزمایش های پزشکی
3. تحلیل چند متغیره ۱
4. تحلیل داده های گسسته و رده بندی
5. تحلیل داده های بقاء جداول عمر
6. استنباط آماری

دروس انتخابی دوره دکتری آمارزیستی (۶ واحد)

1. تحقیق در عملیات
2. روش های کاربردی آمار
3. تحلیل چند متغیره ۲
4. روش های کمترین توان های دوم و مدل های خطی
5. مباحث پیشرفته در تحلیل واریانس
6. شبیه سازی رقمی در نظامات بهداشتی
7. اصول آماری در ارزشیابی تحقیقات
8. استنباط آماری نپیشرفته ناپارامتری
9. روش تحلیل تدریجی در علوم پزشکی
10. فرآیندهای تصادفی در علوم زیستی
11. مباحث و موضوعات خاص در آمارزیستی
12. مباحث پیشرفته در نظریه تصمیم گیری
13. مباحث پیشرفتهدر نظریه آمار بیز
14. مباحث پیشرفته در زمینه اعتمادپذیری

براي اطلاعات بيشتر مي توانيد به سايت معاونت آموزشي دانشگاه علوم پزشكي تهران مراجعه نماييد

عناوين دروس كارشناسي ارشد آمارزيستي

  دانشجو بايستي تمامي دروس پيش نياز را در ترم اول گذرانده و از ميان دروس اختياري مي تواند 6 واحد را انتخاب نمايد.
تعداد واحدهاي موجود در دوره كارشناسي ارشد آمارزيستي با احتساب دروس پيش نياز 41 واحد است كه در 4 ترم تحصيلي ارائه مي گردد.

• دروس پيشنياز (9 واحد)

1. روش هاي آمارزيستي(1)                     3 واحد
2. كليات پزشكي                                  2 واحد
3. اصول و روش هاي اپيدميولوژي               3 واحد
4. سيستم هاي اطلاع رساني پزشكي       1 واحد

جمع: 9 واحد

• دروس اجباري (26 واحد)

1. روش هاي آمارزيستي(2)                     3 واحد
2. روش هاي آمارزيستي(3)                     3 واحد
3. استنباط آمارزيستي                            3 واحد
4. تحليل داده هاي بقاء                           3 واحد
5. طرح و تحليل كارآزمائي باليني                3 واحد
6. تحليل چند متغيره كاربردي                    3 واحد
7. سمينار                                           2 واحد
8. پايان نامه                                        6 واحد

جمع: 26 واحد

• دروس اختياري (6 واحد)

1. اصول جمعيت شناسي پزشكي              3 واحد
2. روش هاي آماري در اپيدميولوژي              3 واحد
3. تحليل داده هاي طبقه بندي شده           3 واحد
4. روش هاي نمونه گيري                         3 واحد
5. شبيه سازي آماري                             3 واحد
6. آمار ناپارامتري                                   3 واحد

جمع: 18 واحد

براي اطلاعات بيشتر مي توانيد به سايت معاونت آموزشي دانشگاه علوم پزشكي تهران مراجعه نماييد.

مواجهه: پيوسته ، پيامد: طبقه اي

در حالتي كه مواجهه از نوع پيوسته و پيامد از نوع طبقه بندي باشد، در شرايط كلي از مدل هاي رگرسيون لوجستيك استفاده مي شود. اما بنا به حالاتي كه پيامد پيدا خواهد نمود مي توان دسته بندي زير را ارائه كرد:

    1.  پيامد: طبقه اي دو حالتي

    زماني كه پيامد طبقه بندي و داراي دو حالت باشد مي توان از روش رگرسيون لوجستيك دودوئي يا دو حالتي (Binary Logistic Regression) استفاده نمود.

به عنوان مثال فرض كنيد در مطالعه اي ارتباط ميان ميزان مصرف چربي (مواجهه) و سكته قلبي كردن يا نكردن (پيامد) افراد مورد نظر باشد. همان طور كه ملاحظه مي شود مواجهه از نوع پيوسته و پيامد از نوع طبقه اي دو حالتي است.

   2.  پيامد: طبقه اي چند حالتي

   در حالتي كه پيامد طبقه اي چند حالتي است موضوع چگونگي قرار رفتن حالت ها نسبت به يكديگر در تعيين نوع الگوي مدل رگرسيون لوجستيك تاثيرگذار است. براي بررسي اين تاثيرگذاري دسته بندي زير مي تواند مفيد باشد:

• حالت ها نسبت به يكديگر ارجحيت دارند (رتبه اي هستند)

    زماني كه حالت هاي يك پيامد نسبت به يكديگر داراي ارجحيت يا ترتيب باشند بايستي از مدل رگرسيون لوجستيك رتبه اي (Ordinal Logistic Regression) استفاده نمود.

به عنوان مثال فرض كنيد در پژوهشي، محقق علاقه مند به بررسي تاثير ميزان مصرف نوعي دارو بر ميزان بستري شدن بعد از عمل پيوند كليه بر روي بيماران مورد مطالعه است. محقق ميزان بستري شدن افراد را به سه دسته كم (كمتر از 2 روز)، متوسط (بين 3 تا 5 روز) و زياد (بيشتر از 5 روز) تقسيم بندي نموده است. حال براي بررسي ارتباط ميان ميزان مصرف داروي مورد نظر با ميزان بستري شدن بعد از عمل پيوند كليه مي توان از رگرسيون لوجستيك رتبه اي استفاده نمود.

• حالت ها نسبت به يكديگر ارجحيت ندارند (اسمي هستند)
  

     فرض كنيد در يك بررسي، علاقه مند به بررسي ارتباط ميان نمرات دانش آموزان مدارس راهنمايي و نوع انتخاب رشته آن ها در ابتداي دوران دبيرستان مي باشيم. همان طور كه ملاحظه مي شود نمرات (مواجهه) پيوسته و انتخاب رشته، رياضي و فيزيك، انساني و تجربي (پيامد) داراي حالاتي است كه نسبت به يكديگر ارجحيت ندارد.

براي تحليل و مدل سازي اين نوع داده ها از رگرسيون لوجستيك اسمي يا Nominal Logistic Regression مي توان استفاده نمود.

مواجهه: پيوسته ، پيامد: پيوسته

به عنوان مثال فرض كنيد، بررسي ارتباط ميان تعداد سيگارهاي كشيده شده و ميزان زمان لازم براي طي كردن يك مسافت 100متري مورد نظر باشد.

در اين حالت هم مواجهه (تعداد سيگارهاي كشيده شده) و هم پيامد (زمان طي كردن يك فاصله 100 متري) از نوع پيوسته هستند.

براي بررسي اين ارتباط در روش هاي روتين آماري روش ضريب همبستگي براي وجود و يا عدم وجود ارتباط و برازش مدل هاي رگرسيوني براي بررسي ميزان ارتباط به كار گرفته مي شود

مواجهه: طبقه بندي شده پيامد: پيوسته

در اين حالت نگاه اصلي بر روي ميانگين پيامد در هر يك از طبقات مواجهه است. بدين معني كه با استفاده از روش هاي مختلف به بررسي ميانگين يا ميانه پيامد در گروه يا گروه هاي مواجهه پرداخته مي شود. براي بررسي نتايج حالت هاي زير ممكن است رخ دهد:

1. مواجهه: دو حالتي        پيامد: داراي توزيع نرمال

        در اين حالت مي توان با استفاده از آزمون t به مقايسه دو گروه پرداخت

     2. مواجهه: دو حالتي          پيامد: داراي توزيع نرمال نيست

       در اين حالت با توجه به نرمال نبودن داده ها مي توان از روش هاي ناپارامتري استفاده نمود. روش هاي   متعددي در اين زمينه وجود دارد، مانند:

• آزمون من-ويتني
• آزمون كولموگروف-اسميرنوف دو نمونه اي
• آزمون موزس
• آزمون گشت هاي ولد-ولف
• آزمون ميانه (دونمونه اي)

    3. مواجهه: چند حالتي (بيشتر از دو حالت)       پيامد: داراي توزيع نرمال است

      در هنگامي كه اين وضعيت وجود دارد مي توان از تحليل واريانس يا همان ANOVA استفاده نمود. گرچه در اين روش بايستي باقيمانده هاي مدل برازش داده شده نرمال باشند نه خود داده ها، اما در اغلب اوقات و با توجه به هم توزيعي متغير پيامد با باقيمانده ها در صورت نرمال بودن پيامد  به احتمال زياد باقيمانده ها نيز نرمال خواهند بود. 

البته همان طور كه مي دانيم بايستي در استفاده از روش تحليل واريانس پارامتري فرض ديگر، يعني برابري واريانس پيامد در گروه هاي مواجهه نيز مورد بررسي قرار گرفته و در صورت رد نشدن اين فرض به نتايج حاصله اطمينان كافي داشت.

    4. مواجهه: چند حالتي (بيشتر از دو حالت)       پيامد: داراي توزيع نرمال نيست

       در اين حالت با استقاده از روش هاي ناپارامتري جايگزين مي توان به بررسي داده ها پرداخت. روش هاي موجود كه به صورت عمومي مورد استفاده قرار مي گيرند عبارتند از:

• آزمون كروسكال-واليس
• آزمون ميانه (چند نمونه اي)
• آزمون جانخير-ترپسترا

با توجه به حالت كلي مواجهه (طبقه بندي شده) و پيامد (پيوسته)، چهار حالت ممكن منشعب شده از اين حالت كلي مورد بررسي قرار گرفت.

تحليل نتايج در مطالعات همگروهي مشاهده اي

در هنگام تجزيه و تحليل نتايج در مطالعات همگروهي توصيف كمي رابطه مواجهه-پيامد مورد نظر است. از آنجايي كه تجزيه و تحليل نتايج به مقياس هاي اندازه گيري مواجه و پيامد بستگي دارد ميتوان دسته بندي زير را در مورد انواع مطالعات ارائه نمود:

1. مواجهه: طبقه بندي شده         پيامد: پيوسته
2. مواجهه: پيوسته                     پيامد: پيوسته
3. مواجهه: پيوسته                     پيامد: طبقه بندي شده
4. مواجهه: طبقه بندي شده         پيامد: طبقه بندي شده