چند روز پیش وقتی سوار تاکسی شدم، ناخودآگاه متوجه شباهت بسیار زیاد مسافرین تاکسی با یک مطالعه بقاء شدم.

شما تصور کنید که یک تاکسی نشون‌دهنده اون جریانی است که داره اتفاق می افته و شما به عنوان یک محقق تصمیم می‌گیرید میزان بقاء مسافرین و در این تاکسی اندازه‌گیری کنید. برای انجام این کار بایستی یک بازه زمانی یا مکانی و انتخاب کنید. به عنوان مثال می‌رید سر چهارراه A می‌ایستید، یک تاکسی و به تصادف انتخاب می‌کنید و سوارش می‌شید. طبق برنامه قبلی شما تا چهارراه B که 1 ساعت با چهارراه A فاصله داره تو تاکسی خواهید موند.

پس اولین نکته مدت زمان مطالعه یا فالوآپ مسافرینی است که سوار تاکسی می‌شوند. حالا بر این اساس می‌تونه حالت‌های مختلف زیر اتفاق بی‌افته:

1- شما سوار یک تاکسی خطی می‌شید. این نوع تاکسی‌ها (همان‌طور که همه می‌دونیم) با ظرفیت کامل از ابتدای خط شروع به حرکت می‌کنند. پس در چهارراه A ما 4 مسافر سوار تاکسی داریم. پس از طی مسافتی اولین مسافر از تاکسی پیاده می‌شه و شما اولین مشاهده کاملتون و ثبت می‌کنید. پس از طی مسافتی دیگه، به یک ترافیک سنگین برخورد می‌کنید، یکی از مسافرین با توجه به سنگین بودن ترافیک ترجیح می‌ده پیاده بقیه مسیر و ادامه بده و از تاکسی زودتر از موعد مقرری که در حالت عادی پیاده می‌شده، پیاده می‌شه. بعد از طی مسافتی دیگه‌ای، شما حالا به چهارراه B رسیدید و از تاکسی پیاده می‌شید، اما هنوز یک مسافر سوار با تاکسی به راه خودش ادامه می‌ده.

 

کل حالت (1)، یک مطالعه بقاء با انواع مختلف سانسور راست است. در این حالت سانسورها از نوع اول هستند، چون که زمان ورود همه افراد به تاکسی با هم یکی بود.

 اولین نفری که پیاده می‌شود فردی است که زمان دقیق خارج شدن اون و از تاکسی دارید و سانسور نیست.

نفر دوم یک سانسور راست است اما از نوع ریسک رقابتی یا Competing Risk است، چرا که یک عامل دیگر به نام ترافیک باعث شده است فرد قبل از رسیدن به مقصدش از تاکسی پیاده بشه و شما زمان دقیق رسیدن به مقصدش و نتونستید ثبت کنید.

نفر سوم هم یک نوع سانسور راست معمولی است، چرا که تا پایان مسیر یعنی نقطه B با شما بوده و بعد از اون هم در تاکسی هست و شما زمان دقیق پیاده شدنش و نمی‌دونید.

2- شما سوار تاکسی، همون تاکسی خطی می‌شید، اما چون مسافر کم، راننده مجبور می‌شه با دو مسافر حرکت کنه. در بین راه یک مسافر دیگه سوار تاکسی می‌شه. پس از گذشت مدتی همین مسافر در مقصدش پیاده می‌شه. 100 متر مونده به چهارراه B یک مسافر دیگه (مسافر دوم) سوار تاکسی می‌شه و تا زمانی که شما از تاکسی در چهارراه B پیاده می‌شید تو تاکسی هستش

در حالت (2) ما یک مطالعه سانسور راست اما از نوع دیگری داریم، در این حالت زمان‌های ورود افراد به تاکسی متفاوت و تصادفی است و با حالت اول که همه مسافرها با هم سوار ماشین شدن و زمان سوار شدنش ثابت بود متفاوته. به این حالت اصطلاحاً سانسور راست نوع دوم گفته می‌شه، چرا که مسافر دومی که در بین راه سوار تاکسی شده، زمان ورود تصادفی داشته و در نهایت هم سانسور شده، چون زمان دقیق پیاده شدنش و شما نمی‌دونید، چون تا چهارراه B سوار تاکسی بوده و قطعاً یک جایی بعد از این چهارراه از تاکسی پیاده شده، اما کجا و کی و شما نمی‌دونید. پس در این حالت ما یک نفر مشاهده کامل داشتیم (مسافر اولی که در بین راه سوار شد) و دو نفر سانسور راست نوع دوم، یک مسافر که از اول همراه شما سوار تاکسی شده بود و نفر بعدی مسافر دوم که در بین راه سوار شد.

برای سانسور چپ و فاصله ای تو این حالت چیزی به ذهنم نرسید، اگر پیشنهادی دارید من مشتاقانه استقبال می کنم